فهرست
این همه سروصدای NFTها برای چیست؟
هر چقدر هم که با دنیای تکنولوژی قهر باشیم و پیگیر پیشرفت‌های روزافزون آن نباشیم، انفجار اخبار درباره بلاکچین و دست‌به‌دست شدن آن در شبکه‌های مجازی، باعث می‌شود تا از خود بپرسیم: «چه چیزی در انتظار آینده ما است؟»
حتما این چند وقت، خبرهای متعددی در مورد فروش ویدیوها، نقاشی‌های دیجیتال، آثار هنری و حتی اولین توئیت «جک دورسی» (مدیر عامل توئیتر) با قیمت‌های نجومی شنیده‌اید. اولین سوالی که ممکن است پیش بیاید این است که چرا یک نفر حاضر می‌شود برای یک نقاشی یا یک توئیت این همه هزینه کند؟
با کمی تحقیق بیشتر، متوجه می‌شویم که همه درباره NFTها صحبت می‌کنند؛ سایت‌ها، مجلات، شبکه‌های خبری، هر کدام به نحوی به NFTها اشاره می‌کنند. یک لحظه صبر کنید! چرا همه چیز مبهم به نظر می‌رسد؟ اصلاً NFT یعنی چه؟
در این مورد باید بگوییم که کلمه «NFT» در واقع مخففی برای عبارت «Non-Fungible Token» و به معنای «توکن غیر قابل‌تعویض» است. البته تا اینجا که ظاهراً چیزی از مفهوم آن شفاف‌تر نشد! کلمه «Fungability» یا «تعویض‌پذیری» از آن دسته کلماتی نیست که خیلی آن را شنیده باشیم یا به‌صورت روزمره آن را به‌کار برده باشیم. اما نگران نباشید در ادامه به جزئیات بیشتری می‌پردازیم و به مثال‌های مختلفی در این رابطه اشاره خواهیم کرد.
اگر قبلاً در زمینه علم اقتصاد مطالعاتی را داشته‌اید، احتمالاٌ با اصطلاحات «غیرقابل تعویض» بودن و «غیرملموس» بودنِ کالا، آشنایی دارید. «تعویض‌پذیری» در اقتصاد به معنی قابلیت مبادله‌شدن یک کالا یا دارایی با دیگر کالاها یا دارایی‌هایی از همان نوع است. همچنین می‌توان واحدهایی از این کالا یا دارایی را با واحدهایی از کالا یا دارایی دیگر تعویض کرد. از نمونه‌های مرسوم تعویض‌پذیری در زندگی روزمره، اسکناس‌های کاغذی هستند که برای خرید و فروش کالاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. نکته‌ای که در مورد اسکناس‌ها وجود دارد این است که تنها ارزش آنها است که برای افراد مهم است. برای مثال، یک اسکناس ۱۰هزار تومانی را می‌توان با یک اسکناس ۱۰هزار تومانی دیگر تعویض کرد. همچنین اگر به جای یک اسکناس ۱۰هزار تومانی، دو اسکناس ۵هزار تومانی هم پرداخت کنید، مشکلی وجود نخواهد داشت؛ اگرچه این اسکناس‌ها از لحاظ ظاهری با هم متفاوت هستند اما ارزش آنها با هم برابر است. در این مثال، اسکناس یک دارایی «ملموس» (Tangible) هم به حساب می‌آید؛ چرا که به‌صورت فیزیکی وجود دارد. شمش طلا و سکه از دیگر دارایی‌هایی هستند که «تعویض‌پذیر» و «ملموس» هستند.
در دنیای ارزهای دیجیتال هم بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین و … هم تعویض‌پذیر هستند؛ از طرفی، چون این دارایی‌ها به صورت دیجیتال و غیرفیزیکی هستند، در دسته دارایی‌های «غیر ملموس» (Intangible) قرار می‌گیرند. با در نظر گرفتن این توضیحات شاید بتوانید حدس بزنید که «غیر قابل‌تعویض» به چه کالاها و دارایی‌هایی گفته می‌شود. ویژگی اصلی دارایی‌های غیرقابل تعویض، در منحصر به فرد بودن آنها است. از جمله این دارایی‌ها، می‌توان به یک نقاشی دیجیتال، یک بلیط، یک کارکتر دیجیتال یا حتی یک توئیت اشاره کرد. بنابراین یک توکن غیرقابل تعویض یا NFT، در واقع دارایی دیجیتالی است که منحصربه‌فرد است و روی شبکه بلاکچین ذخیره می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های توکن‌های غیرقابل تعویض این است که آنها را نمی‌توان به واحدهای کوچک‌تر تقسیم کرد. برای مثال نمی‌توان یک تابلوی نقاشی را به چند تابلوی دیگر تقسیم کرد و قسمتی از آن را خرید. ضمن این که نمی‌توان نقاشی «مونا لیزا» را با نقاشی «آفرینش آدم» تعویض کرد.
NFTها در واقع می‌توانند هر چیز دیجیتالی از جمله یک نقاشی، موزیک، اثر هنری یا یک ویدیو باشند.
کاربردهای NFT
فروش ویدیوها و نقاشی‌های دیجیتال با قیمت بالا، باعث شد تا NFTها سرتیتر خبرهای بسیاری از شبکه‌ها شود. ضمن این که طبق آمار گوگل، تعداد سرچ‌های آنلاین در مورد NFTها، از رکوردهای قبلی سرچ در مورد «بلاکچین» هم پیشی گرفته است. در ادامه، تعداد بسیار زیادی از افراد از جمله هنرمندان و سلبریتی‌های اینترنتی، کارهای دیجیتال خود را هر چه سریع‌تر آماده کردند و آنها با بالاترین قیمت به فروش رساندند. توکن‌های غیر قابل‌تعویض در زمینه‌های متنوعی به کار گرفته شده‌اند. تاکنون، NFTها محبوب‌ترین کاربردها را در دنیای هنر داشته‌اند. به‌تازگی تعداد زیادی از تابلوهای هنری و نقاشی‌های دیجیتال با قیمت‌های بالایی فروخته شده‌اند؛ همین موضوع هم باعث شده تا نظر بسیاری از هنرمندان به NFTها جلب شود. هنرمندان می‌توانند آثار هنری دیجیتالی خود را در پلتفرم‌هایی مانند «OpenSea» ،«Rarible» و « Niftygateway» به فروش بگذارند. توکن‌های غیرقابل‌تعویض، همچنین می‌توانند به موسیقی‌دان‌ها و فیلم‌سازها کمک کنند، تا آثار خود را به ثبت برسانند و از آنها در برابر نقض کپی‌رایت محافظت کنند.
یکی دیگر از کاربردهای توکن‌های غیرقابل تعویض، استفاده از آنها در صنعت گیمینگ است که با استقبال زیادی هم همراه شده است. با استفاده از این فناوری می‌توان به‌راحتی آیتم‌های درون بازی از جمله ظاهر مختلف کارکترها (Skin)، لباس‌ها و اسلحه‌ها را مبادله کرد. به این ترتیب با وجود NFTها، گیمرها و کلکسیونرها می‌توانند مالکان آیتم‌های داخل بازی و سایر دارایی‌های دیجیتال باشند و از آنها درآمد هم کسب کنند. با خرید هر یک از این دارایی‌ها، نام خریدار به عنوان مالک آن ثبت می‌شود.
از پروژه‌های موفق در زمینه ساخت بازی‌های مبتنی بر NFT می‌توان به دو بازی آنلاین CryptoKitties و Decentraland اشاره کرد. در بازی CryptoKitties می‌توان گربه‌های دیجیتالی را خرید و فروش کرد و با زاد و ولد آنها گربه‌های جدیدی را به وجود آورد. این گربه‌ها هر کدام دارای ویژگی‌های منحصر به فرد هستند و البته هیچ کاربردی جز کلکسیونی‌بودن ندارند. برای خرید و فروش گربه‌ها در این بازی به یک والت نیاز است تا بازی بتواند با آن در ارتباط باشد و تراکنش‌ها را انجام دهد. برای این بازی و بسیاری از پروژه‌های NFT دیگر از والت Metamask استفاده می‌شود.
یکی از گربه‌های دیجیتال بازی CryptoKitties با نام «Dragon»، با قیمت ۶۰۰ اتر که ارزش آن معادل ۱۷۰ هزار دلار بود، فروخته شد؛ به این ترتیب «Dragon» به عنوان گران‌ترین گربه در طول تاریخ این بازی شناخته می‌شود.
بازی Decentraland یک دنیای مجازی مبتنی بر اتریوم است که می‌توانید در آن به اکتشاف بپردازید، آثار هنری خود را بسازید، در رویدادها و چالش‌های مختلف شرکت کنید و در آن مبادله انجام دهید. در این بازی، مجموعه از کاربران در سراسر دنیا فعالیت می‌کنند. کاربران می‌توانند دارایی‌های مجازی مانند زمین را خریداری کنند و محیط مورد علاقه خود را بسازند. در این بازی، دو توکن برای انجام عملیات بازی مورد استفاده قرار گرفته است. توکن غیرقابل تعویض «Land» به منظور مشخص کردن مالکیت زمین در این دنیای مجازی است و ارز دیجیتال «Mana» برای خرید زمین و دیگر دارایی‌های دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف از خرید و فروش NFT چیست؟
با فراگیر شدن NFTها، عده‌ای تلاش می‌کنند تا از این فرصت برای گسترش کلکسیون هنری خود، استفاده کنند؛ حداقل برای کسی که حاضر شده تا یک ویدیوی ۵۰ ثانیه‌ای از Grimes را با قیمت ۳۹۰ هزار دلار بخرد یا کسی که برای یک ویدیوی از Beeple (هنرمند آمریکایی)، مبلغ ۶.۶ میلیون دلار را پرداخت کرده است، این‌طور به نظر می‌رسد. موضوعی که شاید عجیب به‌نظر برسد این است که شما هم با مراجعه به سایت Niftygateway می‌توانید همان ویدیویی که به قیمت ۶.۶ میلیون دلار فروخته شده است را دانلود کنید. علاوه‌بر این می‌توانید فایل‌های دیجیتال را هر چقدر که می‌خواهید کپی کنید چه NFT باشد، چه نباشد. اما در اینجا باید بگوییم که NFTها به شکلی طراحی شده‌اند که یک ویژگی غیرقابل کپی کردن داشته باشند: مالکیت آن.
اگر بخواهیم این موضوع را با دنیای فیزیکی هنر مقایسه کنیم، مثل این است که هر کسی یک نسخه کپی از نقاشی مونالیزا را تهیه کند، اما تنها یک نفر می‌تواند نسخه اصلی آن‌را در اختیار داشته باشد. در دنیای NFTها، کمیاب بودن و خاص بودن یک اثر، می‌تواند ارزش آن اثر را افزایش دهد.
یکی از مشکلاتی که بسیاری از هنرمندان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند این است که پلتفرم مناسبی برای نمایش آثار هنری خود ندارند. اما حالا فراگیر شدن NFT و پیدایش پلتفرم‌های متنوع برای فروش آن، زمینه‌ای را برای هنرمندان فراهم آورده است تا بتوانند کارهای خود را در معرض نمایش بگذارند. همچنین NFTها برای فروشندگان ویژگی خاص دیگری هم دارد؛ هر بار که NFT مورد نظر فروخته شود، درصدی هم به خالق اثر می‌رسد؛ بنابراین کافی است محبوبیت NFT شما بیشتر و بیشتر شود تا درآمد بیشتری از این طریق به شما برسد.
توکن‌های غیرقابل تعویض روی شبکه بلاکچین ثبت می‌شوند و به‌همین دلیل ویژگی‌های تغییرناپذیری، غیرمتمرکز بودن و امنیت بالای بلاکچین را دارند.
چگونه می‌توانیم NFTهای خود را بفروشیم؟
احتمالا با مشاهده قیمت NFT های به فروش رفته، شما هم به دنبال ساخت NFT خود و فروش آن هستید. آیا شما هم باید این کار را شروع کنید و نقاشی‌ها و آثار هنری خود را بفروشید؟
برخلاف دنیای هنری سنتی که ممکن است پول شما بعد از یک هفته یا یک ماه پرداخت شود یا حتی اصلا پرداخت نشود، با توکن غیرقابل تعویض، پول را بلافاصله در کیف پول ارز دیجیتال خود دریافت می‌کنید. با این حال فروش NFTها کار خیلی سختی هم نیست! برای این کار شما ابتدا باید از دارایی مورد نظر خود یک NFT بسازید. پلتفرم‌های ساخت NFT بسیار زیادی در اکوسیستم اتریوم وجود دارد که از میان آنها می‌توان به پلتفرم‌هایی نظیر OpenSea ،Rarible ،InfiNFT و Niftygateway اشاره کرد. این پلتفرم‌ها به کاربران امکان ساخت آسان و بدون نیاز به مجوز NFTها را می‌دهند؛ فرقی نمی‌کند دارایی شما چه باشد. تنها کافی است فایل مرتبط با آن را آپلود کنید تا پس از فرآیند توکنیزه کردن، NFT مربوط به آن ساخته شود و بر روی شبکه بلاکچین ذخیره شود. بعد از آن شما می‌توانید پروژه خود را در بازار آن به فروش برسانید. گفتنی است برای فروش NFT باید ابتدا کیف پول خود را به پلتفرم موردنظر متصل کنید. ضمن این که برای تبدیل کردن اثری هنری خود به یک توکن، باید مقداری اتریوم هم در والت خود داشته باشید.
با توجه به آماری که در حال حاضر بر روی سایت OpenSea ثبت شده است، آثار «CryptoPunks» و «Bored Ape Yacht Club» محبوب‌ترین آثار در میان کاربران محسوب می‌شوند؛ آثار CryptoPunks بیشترین میزان خرید و فروش در این پلتفرم را داشته است و پس از آن آثار Bored Ape Yacht Club با اختلاف کمی در رتبه دوم قرار گرفته است.
NFTها چگونه ساخته می‌شوند؟
توکن‌های غیرقابل تعویض، بر روی بلاک‌چین‌هایی که قابلیت پشتیبانی از قرادادهای هوشمند را داشته باشند، قابل پیاده‌سازی است. با این حال بلاکچین اتریوم بزرگترین میزبان NFTها است. استاندارد ERC-721 اولین استاندارد ارائه‌شده برای NFT بر روی شبکه اتریوم بود که تیم پروژه CryptoKitties در سال ۲۰۱۷ و با موفقیت از آن استفاده کرد. این استاندارد اجازه ساخت قراردادهایی برای ایجاد توکن‌ها با ویژگی‌های منحصر به فرد را می‌دهد. استاندارد ERC-1155 هم توسط شرکت Enjin که بر روی بازی‌های مبتنی بر بلاکچین تمرکز دارد، ارائه شده است. این استاندارد امکان ساخت انواع توکن قابل‌تعویض و غیرقابل معاوضه را بر روی شبکه اتریوم فراهم می‌کند. در بسیاری از بازی‌ها مانند World Of Warcraft، گیمرها می‌توانند علاوه بر آیتم‌های غیرقابل‌تعویض مانند شمشیر، سپر و لباس زرهی، آیتم‌های قابل تعویض مانند طلا را هم در اختیار داشته باشند. استاندارد ERC-1155 به توسعهدهندگان اجازه می‌دهد تا آیتم‌های مختلف را تعریف کنند و مشخص کنند که از هر آیتم، چقدر وجود داشته باشد.
جمع‌بندی
توکن‌های غیر قابل‌تعویض در سال ۲۰۱۷ با موفقیت در پروژه‌هایی نظیر CryptoPunks و CryptoKitties مورد استفاده قرار گرفتند و از آن زمان تاکنون، کاربردهای متنوعی پیدا کرده است. کاربردهای NFTها همچنان در حال گسترش است و مثال‌هایی که در این مقاله به آن اشاره شد، تنها بخشی از این کاربردها هستند. در حال حاضر از توکن‌های غیرقابل تعویض بیشتر در حوزه‌هایی مانند گیمینگ، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال و فروش نام دامنه‌ها دیده می‌شود. تلاش‌هایی هم در زمینه ارتباط NFTها با اشیای دنیای واقعی انجام شده است. برای مثال، شرکت نایکی بر روی پروژه‌ای کار می‌کند که در آن با استفاده از سیستم NFT می‌تواند اصل بودن کفش‌های ورزشی را تضمین کند. در این پروژه که «CryptoKicks» نامیده شده است، شرکت نایکی می‌تواند روند مالکیت کفش‌های ورزشی خود را هم تایید کند. به این ترتیب با رشد زیرساخت‌ها در آینده نه‌چندان دور، می‌توانیم منتظر ظهور پلتفرم‌های جدید در کنار پروژه‌های فعلی NFT در سال ۲۰۲۱ باشیم.
